Crisis in onderwijsland, maar staatssecretaris Paul doet er het zwijgen toe
“Harteloos”, “heel erg wrang” en “zwaar geraakt”. Felle kritiek van links tot rechts in de Tweede Kamer op de nieuwe onderwijsbezuinigingen uit de Voorjaarsnota, die met name kansarme kinderen raken. Alle ogen waren gericht op VVD-staatssecretaris Mariëlle Paul, maar ze hield de kaken op elkaar.
Livestream Tweede Kamer
De AOb en acht andere organisaties stapten vanwege die bezuinigingen eind april uit het overleg met Paul over het veelomvattende herstelplan, waar lang naar wordt uitgekeken. Hoe moet het nu verder, wilden verschillende partijen weten, nu dat plan op losse schroeven staat?
Ook daarover liet de staatssecretaris zich niet uit tijdens een commissiedebat over toetsen en examens vandaag. Ze hield het bij een korte opsomming van schriftelijke reacties op Kamervragen en een brief die de Tweede Kamer nog zal ontvangen voor de geplande behandeling van de Voorjaarsnota. (Dit artikel loopt verder onder het kader.)
Bezuinigingen op onderwijs: van 1,1 naar 1,5 miljard euro
De Voorjaarsnota is een update van de OCW-begroting die met Prinsjesdag werd gepresenteerd. Aanvankelijk bevatte die voor bijna 2 miljard euro aan bezuinigingen op onderwijs en onderzoek. Om de begroting door de Eerste Kamer te krijgen, sloot de coalitie in december een politieke deal met vier oppositiepartijen: CDA, ChristenUnie, SGP en JA21, het zogenoemde ‘monsterverbond’. In ruil voor hun steun werden de onderwijsbezuinigingen met 750 miljoen verlaagd naar ruim 1,1 miljard. Kort nadat de senaat de begroting aannam, kwam de coalitie met 400 miljoen aan nieuwe bezuinigingen, waarmee het totaal toeneemt tot 1,5 miljard. Zo wil de coalitie 177 miljoen besparen door de onderwijskansenregeling in het voortgezet onderwijs op te doeken, een extra ondersteuning voor kinderen die dat hard nodig hebben. De nieuwe bezuinigingen moeten nog door de Tweede en Eerste Kamer heen. De drie christelijke partijen reageerden onlangs al kritisch.
Verschillende partijen grepen het commissiedebat vandaag aan om de dreigende bezuinigingen te bekritiseren. “Harteloos”, noemde Ilana Rooderkerk (D66) deze. “Diep in de nacht om vier uur ‘s nachts werd door VVD, NSC, BBB en PVV een streep gezet door de onderwijskansenregeling. Geen bijles meer, geen extra hulp, grotere klassen. En dat juist op scholen waar kinderen meer nodig hebben. Deze coalitie laat de armste kinderen vallen.”
SGP-Kamerlid Chris Stoffer verwees naar de politieke deal die zijn partij eerder had gesloten. “We hebben onze nek enorm uitgestoken om te zorgen dat die onderwijskansenregeling overeind bleef. Daar hebben we weken voor geknokt. Het heeft ons zwaar geraakt dat de coalitiepartijen dit nu in één keer, zonder enig overleg terugdraaien. Ik weet zeker dat ik namens CDA, ChistenUnie en JA21 spreek. Ben je bezig met paar euro’s of met te zorgen dat onze jonge mensen kansen krijgen om goed terecht te komen?”
Het heeft ons zwaar geraakt dat de coalitiepartijen dit nu in één keer, zonder enig overleg terugdraaien
SP-Kamerlid Sandra Beckerman: “Het is heel erg wrang. De begroting is nog maar net door de Eerste Kamer en nu wordt er weer keihard bezuinigd op onderwijs. Die bezuinigingen gaan heel negatief uitpakken juist voor leerlingen die dat het hardst nodig hebben.” (Dit artikel loopt verder onder het kader.)
'Is alles nou doordacht?'
Onderwijsminister Eppo Bruins zei eind april in de Tweede Kamer. “Toen ik voor de ministerraad het Catshuis binnenliep — dat was overigens voordat ik de Voorjaarsnota in z'n geheel zag, want die is in de ministerraad aan ons uitgedeeld — heb ik mij hardop afgevraagd: is alles nou doordacht? Nou, de onderwijskansenregeling in het voortgezet onderwijs vind ik er eentje waarvan ik mij afvraag of die doordacht is. Dat maakt geen onderdeel uit van dit debat, en dit onderwerp ligt bij de staatssecretaris, maar daarvan vraag ik mij nog wel af hoe je dat zou willen beargumenteren.”
Ook de crisis in de onderwijspolder en het opgezegde vertrouwen rond het herstelplan baart de Kamer zorgen. Dat plan omvat verschillende onderdelen die de problemen in het onderwijs - zoals de onderwijskwaliteit en het lerarentekort - moeten aanpakken. Achter de schermen is er met de het onderwijsveld aan gewerkt. Staatssecretaris Paul verwees er de afgelopen tijd al vaak naar, of het nou ging om vaste contracten of de onderwijsfinanciering.
Weinig begrip
Dat de negen onderwijsorganisaties zijn opgestapt, kon op weinig begrip rekenen van VVD-Kamerlid Arend Kisteman. “Ik snap best dat je moeite hebt met bepaalde bezuinigingen, maar waar ik moeite mee heb, is dat je dan zegt: Dit zint ons niet, dus we stappen eruit.”
De kwestie hangt als een deken over het debat, zei Marleen Haage (GroenLinks-PvdA): “Als het fundament onder de plannen in één zwarte nacht wordt weggeslagen, dan snap ik best dat mensen zeggen: waarover zijn we nou in gesprek geweest?”
