Al meer dan een jaar demonstreren medewerkers en studenten van het hoger onderwijs tegen de bezuinigingen. Nieuwe, bredere kortingen sloegen in als een bom. Daarom op 10 juni: een landelijke actiedag.
Tussen juni 2024 en mei 2025 vonden 18 acties plaats, in 12 steden met ruim 50.000 demonstranten. Geïnitieerd en georganiseerd door de AOb en andere organisaties*. De boodschap aan onderwijsminister Eppo Bruins (NSC): ‘Doe het niet’, had deels succes. Maar op de drempel van de meivakantie kreeg het onderwijs nieuwe, bredere bezuinigingen voor haar kiezen. Het protest gaat door. Reserveer 10 juni in je agenda!
* WO in Actie, FNV, de studentenvakbonden en diverse actiegroepen.
De coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB presenteert hun plannen in het akkoord ‘Hoop, lef en trots’, met op één A4 hun belangrijkste plannen voor het onderwijs.
De regerende partijen willen onder meer stoppen met de wildgroei aan subsidies en een maximum stellen aan overhead. Het lerarentekort is geen onderwerp in het akkoord. De AOb noemt de aangekondigde bezuinigingen ‘onacceptabel’.
In de sectorplannen voor het hoger onderwijs en wetenschap wordt gesneden (215 miljoen euro). Het Fonds Onderzoek en Wetenschap moet bezuinigen (1,1 miljard euro). De functiemix in de Randstad eindigt (75 miljoen euro). En het kabinet schaft de brede brugklassen af (210 miljoen euro).
Op het Utrechtse Jaarbeursplein is een studentenprotest tegen de aangekondigde langstudeerboete. ‘Deze maatregel versterkt alle grote pijnpunten voor studenten: krappe financiën, verslechterd mentaal welzijn en gebrekkige ruimte voor participatie aan de maatschappij’, zei LSVb-voorzitter Elisa Weehuizen.
De alternatieve opening van het academisch jaar vindt plaats in Utrecht. Honderden studenten en medewerkers trappen daar het verzet af tegen de coalitieplannen om een miljard euro per jaar te gaan bezuinigen. De onrust in het hoger onderwijs is groot, er wordt gevreesd voor een kaalslag.
Onderwijsminister Eppo Bruins trekt de bezuiniging van 215 miljoen euro op de sectorplannen van universiteiten in. In plaats daarvan gaat de minister korten op starters-en stimuleringsbeurzen en worden de budgetten van NWO en Regieorgaan Open Science NL verlaagd.
Volgens AOb-sectorbestuurder Donald Pechler wordt daarmee de rekening alsnog ‘linksom of rechtsom weer betaald door de individuele werknemer’. De totale bezuiniging van ongeveer 1 miljard euro op het hoger onderwijs blijft staan.
Bij de Tweede Kamer in Den Haag kondigen onderwijsorganisaties een nieuwe, landelijke demonstratie aan op 25 november op het Malieveld. AOb-voorzitter Thijs Roovers noemt minister Bruins: ‘De man met de sloopkogel. En een kabinet dat eigenlijk tegen kansengelijkheid is en mensen die vooruit willen.’ Hij roept de minister met klem op niet te korten op goed onderwijs.
Dranghekken moeten verplaatst worden en het terrein uitgebreid, want circa 25 duizend medewerkers en studenten verzamelen zich op het veld. De regen houdt ze niet tegen om minister Bruins te laten weten dat hij moet stoppen met ‘slopen’.
Bonden, studenten en werknemers overhandigen een petitie aan de OCW-commissie in de Tweede Kamer met ruim 66 duizend handtekeningen om de bezuinigingen op hoger onderwijs en onderzoek terug te draaien.
Hoewel er onderhandelingen lopen om een deel van de bezuinigingen op onderwijs te schrappen, gaat in de Tweede Kamer het debat met Eppo Bruins over zijn oude begroting door. De oppositiepartijen willen de begroting torpederen als de bezuinigingen blijven staan.
Walkouts en fluitconcerten in Amsterdam, Delft, Enschede, Groningen, Maastricht, Nijmegen, Rotterdam, Tilburg, Utrecht en Wageningen. ‘Vandaag fluiten we de regering terug’, zegt hoogleraar Koreastudies Remco Breuker die in Leiden kort voor het middaguur rode fluitjes stond uit te delen.
De coalitie PVV, NSC, VVD en BBB sluit een begrotingsdeal met vier oppositiepartijen over het terugdraaien van 748 miljoen euro aan bezuinigingen. Ze willen daarmee de onderwijsbegroting door de Eerste Kamer krijgen waar de coalitie geen meerderheid heeft.
Na twee weken overleg gaan het CDA, ChristenUnie, SGP en JA21 overstag. De langstudeerboete voor studenten gaat van tafel en bezuinigingen op de functiemix in de Randstad, praktijkleren en godsdienstig vormingsonderwijs worden grotendeels teruggedraaid. De bezuiniging op het aantal internationale studenten wordt met 125 miljoen euro verlaagd.
Drieduizend demonstranten verzamelen zich bij de eerste estafettestaking op de Leidse Garenmarkt. Leiden trapte daarmee een reeks van dertien acties in twaalf verschillende steden af. ‘Vecht, vecht, vecht, onderwijs is een recht’.
Een vol Domplein in Utrecht en een lange sliert door de binnenstad. Geschat aantal demonstranten: drieduizend. Het Onderwijsblad portretteerde vier van hen met een interessant protestbord en hun beweegredenen om te staken.
Ook in Nijmegen zijn zo’n drieduizend medewerkers van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de Radboud Universiteit op de been om te protesteren tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs.
Ongeveer 5000 actievoerders lopen in een protest-stoet door Amsterdam. Het is de vierde estafettestaking. ‘Dat je het einde niet kunt zien komt doordat de staart nog maar net bij het Waterlooplein is. Bedenk je dus: Je bent niet de enige.’
In Enschede is de voertaal vrijwel volledig Engels. De ongeveer duizend aanwezige actievoerders begrijpen niets van een kabinet dat rept van innovatie als ‘oplossing voor zo’n beetje alles’ en tegelijk bezuinigt op het innovatieve hoger onderwijs in het oosten van Nederland, dat nu eenmaal sterk internationaal georiënteerd is. ‘The world doesn’t end at Glanerbrug.’
In Den Haag bieden de AOb en andere onderwijsorganisaties Eerste Kamerleden een manifest aan: ‘Doe het niet! Stop de desastreuse bezuinigingen op het hoger onderwijs, deze zijn slecht voor heel Nederland.’
Onderwijsminister Eppo Bruins verdedigde zijn OCW-begroting tijdens de langverwachte plenaire behandeling in de Eerste Kamer. De begroting wegstemmen is al sinds 1907 niet meer gebeurd. Pas laat in de avond wordt duidelijk dat het debat nog een vervolg krijgt over de vraag hoe rechtmatig de ingrepen zijn die Bruins voorstelt.
Van ‘juridisch kwetsbaar’ tot ronduit ‘onrechtmatig’. De meeste kwalificaties over de onderwijsbezuinigingen logen er vanmiddag niet om tijdens het vervolg van het debat over de OCW-begroting in de Eerste Kamer. Minister Bruins houdt voet bij stuk, met steun van zijn bondgenoten.
Medewerkers van de Vrije Universiteit in Amsterdam leggen het werk neer. Universiteitsblad Advalvas meldde dat er zo’n 2500 medewerkers zich verzamelden op het campusplein en vervolgens in een mars door de Zuidas liepen om zich tegen de bezuinigingen te verzetten. Speciale aandacht was er voor de ontslagen die er bij de studie aardwetenschappen vallen.
Speeches op het Willemsplein en vanaf half 2 ’s middags een mars door het centrum met veel vlaggen, trommels en fluitjes. Zo’n tweeduizend demonstranten staakten mee in Rotterdam, meldt universiteitsblad Erasmus Magazine.
Op dezelfde dag als de estafettestaking in Rotterdam stemt een meerderheid van de Eerste Kamer in met de OCW-begroting. Bijna zeven maanden na Prinsjesdag zijn de ingrijpende onderwijsbezuinigingen van het kabinet-Schoof daarmee een feit.
Naast de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB stemden ook CDA, ChristenUnie, SGP, JA21, FVD en 50Plus in met een begroting waarin 1,1 miljard aan structurele bezuinigingen staan. Een half miljard daarvan is op het hoger onderwijs. AOb-voorzitter Thijs Roovers kondigde direct aan “keihard te blijven actievoeren” en noemde de bezuinigingen “volstrekt onacceptabel”.
Het hoger onderwijs geeft zich niet gewonnen zo blijkt in Tilburg. “We moeten samen opkomen voor ons onderwijs”, vat student Irem (24) het bondig samen in Tilburg. “Alleen samen kunnen we druk leggen op de politiek en dat is nu extra hard nodig.” In Tilburg verzamelden ongeveer 600 demonstranten zich, schat de FNV.
“Wageningen staakt. Niet omdat we niet willen werken, maar omdat we willen blijven werken”, roept Sjoukje Heimovaara, voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen University & Research, het publiek toe.
“Je kunt niet 85 keer innovatie in je regeerprogramma zetten en er vervolgens op bezuinigen. Innovatie valt niet uit de lucht, daarvoor zijn investeringen nodig. Voor de docent, voor de student, voor de opleidingen zeggen we: Doe het niet.” Ongeveer 1500 demonstranten liepen mee in een lange protestmars.
Op het Maastrichtse Vrijthof verzamelen zo’n 1500 demonstranten zich, zij vertrekken in een stoet door de stad. De protestactie beperkt zich niet alleen tot de bezuinigingen in het hoger onderwijs, maar ook op de wet die internationale studenten moet weren waarvan de universiteit ook afhankelijk is. De universiteit hield een liveblog bij.
Op Goede Vrijdag, wanneer voor veel onderwijsmedewerkers de meivakantie begint, worden de details uit de Voorjaarsnota duidelijk. Het nieuws slaat in als een bom. De onderwijssector krijgt nieuwe bezuinigingen voor haar kiezen.
Onder andere de onderwijskansenregeling (177 miljoen euro) wordt geschrapt. Er komt minder geld voor het opkrikken van de basisvaardigheden van leerlingen. En ook het mbo- en hoger onderwijsinstellingen krijgen extra bezuinigingen voor de kiezen.
De teller staat nu op 1,5 miljard. Thijs Roovers, voorzitter van de AOb, is furieus: “Het kabinet legt met ijskoude precisie extra kortingen op de meest kwetsbare leerlingen en het hoger onderwijs.”
Eindhoven is aan de beurt, de twaalfde estafettestaking. Ondanks de meivakantie verzamelen zo’n 750 demonstranten zich, stelt de FNV. Het lokale nieuwsstation Studio040 maakte een verslag.
CDA, ChristenUnie en SGP tonen zich verbolgen over de nieuwe onderwijsbezuinigingen. “Dit gaan we niet nog een keer op zo’n manier doen”, zegt Tweede Kamerlid Harmen Krul van oppositiepartij CDA in een debat met onderwijsminister Eppo Bruins.
Krul verwijst naar de deal die de christelijke partijen en JA21 halverwege december sloten met de regeringspartijen. Onderwijsminister Eppo Bruins laat tijdens het debat weten dat hij “echt wel even een nachtje heeft wakker gelegen” van de nieuwe bezuinigingen.
Delft is hekkensluiter van de estafettestakingen in het hoger onderwijs. Ongeveer 2500 demonstranten, waaronder veel studenten, schrijven ter plekke ter plekke creatieve slogans op protestborden. Delta, het journalistieke platform van de TU Delft, hield een liveblog bij.
De AOb stapt uit het overleg met het onderwijsministerie (OCW) over het herstelplan kwaliteit onderwijs. De vakbond doet dit samen met acht onderwijspartners, vanwege de nieuwe bezuinigingen van het kabinet: Voorzitter Thijs Roovers: “Van gemeenschappelijkheid kan geen sprake meer zijn nu de coalitie keuzes maakt die het onderwijs onderuithalen.”
Dinsdag 10 juni is er een landelijke actie tegen de onderwijsbezuinigingen! Houdt deze website en de AOb-socials in de gaten voor meer informatie.