Ongeloof over wegbezuinigen regeling voor meest kwetsbare leerlingen: 'Dit kan toch niet?'

Tekst Rob Voorwinden en Karen Hagen - Redactie Onderwijsblad - 20 mei 2025 - 5 Minuten om te lezen

Een brede groep vertegenwoordigers uit het onderwijsveld - waaronder de AOb en de VO-raad – roepen vandaag op bij een OCW-conferentie in Utrecht op om de petitie tegen de bezuinigingen te tekenen. Beeld: AOb

‘Een donderslag bij heldere hemel’, ‘vreselijk’ en ongeloof. Dat is de reactie van schooldirecteuren en rectoren die afgelopen april te horen kregen dat het kabinet de Onderwijskansenregeling (voorheen: regeling leerplusarrangement vo, red.) gaat schrappen. Een regeling waar -volgens de werkgeverskoepel VO-raad- zo’n 900 middelbare scholen gebruik van maken met een hoog percentage leerlingen in een lastige thuissituatie. 

 Teken mee tégen bezuinigingen die de meest kwetsbare leerlingen raken Teken de petitie

Van het extra geld kunnen de scholen hun klassen kleiner maken, extra ondersteuning inzetten, huiswerkbegeleiding aanbieden of laptops aanschaffen. Dat staat allemaal op de tocht nu afgelopen april uit de Voorjaarsnota bleek dat het kabinet bovenop de al geplande bezuiniging van 1,1 miljard op het onderwijs nog eens 400 miljoen euro extra gaat bezuinigen. De Onderwijskansenregeling is een onderdeel hiervan en beslaat 177 miljoen euro. De AOb voert vandaag met een brede vertegenwoordiging van het hele onderwijsveld - waaronder de VO-raad en Ouders & Onderwijs - actie bij een OCW-conferentie in Utrecht, de boodschap aan de bezoekers: Schrap de onderwijskansenregeling voor 455.000 leerlingen niet! 

De klappen vallen vooral in het vmbo en het praktijkonderwijs 

De klappen vallen vooral in het vmbo en het praktijkonderwijs laat Henk Hagoort, voorzitter van de VO-raad weten op hun site. ‘Het praktijkonderwijs telt 3 procent van de leerlingen in het voortgezet onderwijs, maar krijgt 9 procent van deze bezuiniging aan zijn broek’, aldus Hagoort. Cijfers uit Duo laten zien dat de bedragen per schoolbestuur oplopen tot ruim 9 miljoen euro in 2024. 

Met het geld zorgen we dat leerlingen een rijkere schooldag hebben en meer kansen krijgen

Rector Irma van Nieuwenhuijsen van VMBO Maastricht en NOVO College zegt dat het voor haar scholen gaat om 5 procent van de bekostiging. “Onze vmbo-school raakt 230 duizend euro kwijt, de school voor nieuwkomersonderwijs een half miljoen euro. Dat is substantieel geld en heel spijtig.” 

Op dit moment is ze bezig met de begroting en weet de rector dat er zaken geschrapt moeten worden, al is nog niet besloten wat. “Wij bieden fruit aan, een schoolontbijt, maar ook sport of leerlingen die mee kunnen met activiteiten of weerbaarheidstrainingen. Veel maatschappelijke problemen zien wij op school, omdat we een doelgroep hebben van leerlingen uit kansarme gezinnen. Met het geld zorgen we dat leerlingen een rijkere schooldag hebben en meer kansen krijgen.” Van Nieuwenhuijsen mist in het verhaal van het kabinet waarom nu juist voor deze regeling is gekozen. “Het is met veel bombarie opgetuigd, dan wil ik horen waarom ze deze regeling intrekken. Ik mis de redenering waarom dit de allerbeste keuze is, want dat moet dan wel een verdomd goed verhaal zijn.”

Een kabinet dat kiest voor het stelen van de armen en geven aan de rijken, kiest niet voor onderwijs

AOb-voorzitter Thijs Roovers reageerde in april al verbolgen toen bekend werd dat het kabinet bezuinigt op de meest kwetsbare leerlingen. "Het onderwijs wordt opnieuw gestraft. Een kabinet dat kiest voor het stelen van de armen en geven aan de rijken, kiest niet voor onderwijs", aldus Roovers die vindt dat scholen die zwaar belast zijn met deze moeilijke onderwijstaak aan hun lot worden overgelaten. Het zorgde ervoor dat de AOb samen met andere onderwijspartijen uit het overleg stapte met het ministerie om te praten over een herstelplan voor het funderend onderwijs. 

Praktijkonderwijs

Nicole Teeuwen, voorzitter van de Sectorraad Praktijkonderwijs die de belangen behartigt van alle 177 praktijkscholen, laat weten dat bijna alle 30 duizend leerlingen uit het praktijkonderwijs vallen onder de doelgroep van de Onderwijskansenregeling. “Het afschaffen kwam voor ons als een donderslag bij heldere hemel. We waren juist in gesprek met de coalitie over bijvoorbeeld twee jaar nazorg voor onze leerlingen zodra ze de arbeidsmarkt opgaan.”

In totaal treft deze bezuiniging zo’n 275 fulltime onderwijsassistenten. Die verdwijnen gewoon

Deze bezuiniging scheelt ongeveer 500 euro per leerling, zegt Teeuwen. “Dat geld wordt besteed aan extra begeleiding, extra huiswerkbegeleiding en vooral aan de inzet van ondersteuners in de klas. In totaal treft deze bezuiniging zo’n 275 fulltime onderwijsassistenten. Die verdwijnen gewoon.”

  Teken mee tégen bezuinigingen die de meest kwetsbare leerlingen raken Teken de petitie

In Assen heerst vooral nog ongeloof en het besef dat ze daar óók vooral moeten gaan ‘snijden’ in de ondersteuning en in de begeleiding die leerlingen krijgen bij het betreden van de arbeidsmarkt. Willemijn van der Laan, directeur Praktijkschool Assen: “Ik vind het idee achter de bezuiniging echt heel erg. Ik heb de rekensom over hoeveel banen dit op onze school gaat kosten nog niet gemaakt, maar met minder geld zou je de klassen moeten gaan vergroten. Alleen dat kan niet met onze leerlingen, dus moet je gaan snijden in de ondersteuning. Dit gaat rechtstreeks ten koste van de leerlingen.”

Als we hier op school 15 procent van onze collega’s kwijtraken, doet dat iets met je team

Directeur Anton Brand van de Rotterdamse school voor vmbo/mavo/isk De Hef, maakte wel al de rekensom. “De Hef ontvangt 1,1 miljoen euro per jaar vanuit de Onderwijskansenregeling. We hebben hier op school 80 voltijdbanen, één baan kost grofweg een ton. Dus het rekensommetje is simpel: dit kost ons 11 voltijdbanen. Als we hier op school 15 procent van onze collega’s kwijtraken, doet dat iets met je team. En dan worden ook de groepen groter, de werkdruk neemt toe - dit is aan alle kanten vreselijk.” 

Bij De Hef kijken ze niet op dat het grootste deel van de leerlingen binnenkomt met een onderwijsachterstand van soms twee jaar. Brand: “Maar na twee jaar zit 30 procent van de leerlingen boven het onderwijsniveau dat hen vanuit de basisschool werd geadviseerd. En dat kan doordat we kleinere klassen en extra ondersteuning bieden- precies waar deze subsidie voor bedoeld is.”

Volgens Teeuwen, van de Sectorraad Praktijkonderwijs, moet je op een gegeven moment zeggen: genoeg is genoeg. “Het heeft weinig zin om over allerlei zaken met het ministerie mee te blijven praten als er uiteindelijk toch minder geld beschikbaar komt”, zegt ze. Directeur Van der Laan snapt niet dat het kabinet dit echt wil gaan doen. “Dit kan toch niet? Dit moeten wij echt niet laten gebeuren.”